Нахчуйн джуж ду хӏара
Жайна арахецна 1862-чу шарахь
Нохчийн меттан дуьххьара абат.
Куьйгаца схьайазийна ду ас хӏара жайна кху манусктрипт тӏера (Text extracted by Hand from this manuscript):
дешніш, лēҟар, x̓іехам, кіцініш, ді̄царш, x̓іехар, дагардар
нахчујн ђуж ду һара.
шā дуіx̓x̓ір діна вајң тēріхің 1279 шараx̓,
гуіріенің x̓алхарачу баттаx̓.
һара дінаріг ву досіең ԛēді āлатаң гōруң
волуң тајпані дішніē
зорбуң туехна
тіплізіеx̓.
1862.
а, |
б, |
в, |
г, |
ӷ, |
д, |
е, |
ж, |
ђ, |
а, |
бе, |
ве, |
ге, |
ӷе, |
де, |
е, |
же, |
ђі, |
з, |
һ, |
і, |
ј, |
к, |
қ, |
ҟ, |
л, |
м, |
зі, |
һі, |
і, |
ја, |
ка, |
қа, |
ҟа, |
ла, |
ма, |
н, |
ң, |
о, |
п, |
ԥ, |
ԛ, |
ꜧ, |
р, |
с, |
на, |
ең, |
о, |
пі, |
ԥі, |
ԛа, |
ꜧа, |
рі, |
сі, |
т, |
ҭ, |
у, |
х, |
x̓, |
ц, |
წ, |
ч, |
ჭ, |
ті, |
ҭі, |
у, |
хі, |
x̓і, |
ці, |
წі, |
чі, |
ჭі, |
ш. |
||||||||
ші. |
ас, |
аx̓, |
аң, |
аш, |
бу, |
ву, |
ду, |
ју, |
|
га, |
ӷа, |
ӷі̄, |
ӷӯ, |
гӯ, |
һу, |
јі̄, |
јӯ, |
|
іс, |
іт, |
із, |
ка, |
қа, |
ҟа, |
ҟі̄, |
лӯ, |
|
ԛа, |
ԛу, |
ђа, |
ђі̄, |
ђē, |
зу, |
ꜧе, |
ꜧа, |
|
ꜧу, |
са, |
сā, |
сі̄, |
уң, |
хі, |
цу, |
წӯ, |
|
ჭӯ, |
шӯ, |
шу. |
āса, |
āша, |
āга, |
ōбу, |
арс, |
бāд, |
бēр, |
бат, |
буң, |
вāз, |
вāр, |
вāл, |
гāм, |
гар, |
ӷāм, |
ӷар, |
ӷаң, |
даш, |
дар, |
дац, |
дің, |
діг, |
зуд, |
ēсі, |
каш, |
қаш, |
ꜧуж, |
куц, |
лāм, |
лај, |
лаң, |
мāр, |
маж, |
нāб, |
нал, |
наж, |
ōху, |
сту, |
тур, |
тāр, |
ԛāж, |
ꜧаж, |
раӷ, |
тај, |
тāс, |
таж, |
ҭај, |
ҭāм, |
хаң, |
x̓уң, |
цаꜧ, |
чаув, |
шад, |
шāч, |
урс, |
урз, |
јāр, |
јіш. |
ахча, |
ајма, |
āмал, |
бажа, |
бāрз, |
беԛі, |
ваша, |
вара, |
гіерз, |
ӷāла, |
дāԛа, |
дōӷу, |
деші̄, |
ēчік, |
зōку, |
һуоз, |
һуож, |
куог, |
куіг, |
қору, |
ҟāба, |
ҟāна, |
лаар, |
мāха, |
муот, |
муоз, |
нāԛа, |
нāна, |
нарс, |
ԛōлу, |
ԛару, |
сāра, |
стаг, |
тōбу, |
ҭāра, |
хāра, |
x̓āса, |
x̓ōзу, |
пx̓ід, |
пхіі̊, |
цана, |
წоӷу, |
ӷогу, |
чарх, |
чāра, |
ჭāпа, |
ჭāра, |
ჭуож, |
шішаң. |
ајӷар, |
āчалуō, |
басма, |
бāзар, |
бедір, |
вāхар, |
вāлар, |
гōмуш, |
ӷāбаҟ, |
ӷамӷа, |
дарбаз |
дāрај, |
ђꜧелі, |
зāмаң, |
зāхал, |
зудаң, |
һајкал, |
һуорд, |
ірзов, |
јовлаҟ, |
јӯраҟ, |
карсаң, |
кетір, |
қāжар, |
қудал, |
ҟāбар, |
ҟēҟіј, |
ларар, |
лāмај, |
морзух, |
молху, |
мерзің, |
нахчуō, |
нāწԛар, |
поллу, |
ԥіенда, |
ԛастар, |
ꜧамӷа, |
ꜧāжал, |
ჭāӷуо, |
раӷуо, |
ріწԛа, |
сāбан, |
сāзаң, |
тāбут, |
тајпа, |
ҭарда, |
ҭадам, |
таркуз, |
уōрам, |
уōзар, |
уōчаҟ, |
уōӷар, |
уі̄ріг, |
хабар, |
хорсум, |
хорбуз, |
хастам, |
x̓ајра, |
x̓аҟар, |
x̓ажар, |
x̓аңку, |
x̓авзар, |
цāрна, |
цēрің, |
წаста, |
წāзам, |
წоწԛум, |
წідар, |
чāмај, |
чапхаң, |
чіерма, |
чēмзі, |
чіріш, |
ჭāбаң, |
ჭēріј, |
ჭӯрум, |
ჭі̄шіш, |
ჭеніг, |
шāруо, |
шаршов, |
шелті, |
шēрің, |
шіēкар. |
āзвалар, |
āсараш, |
еҟтеріг, |
бꜧāраш, |
варданаш, |
вазвалар, |
вōтуңгур, |
варандуō, |
гōмуніг, |
гатанаш, |
ӷамӷанаш, |
ӷајӷанаш, |
ӷāраӷуруш, |
ӷудалаҟаш, |
дāрвалар, |
дарстар, |
дēвалар, |
ђамӷунаш, |
ђуежахатіе, |
зорбунаш, |
зāрбаташ, |
һајкалаш, |
һолумуш, |
һуердіш, |
јурӷанаш, |
јӯраҟаш, |
кіēманаш, |
кіēӷаташ, |
қајвалар, |
қајвеллеріг, |
қадвалар, |
ҟōбуріг, |
ҟōбушверіг, |
ҟіēрамаш, |
ҟіēрушверіг, |
лāттанаш, |
ларді̄ріг, |
ларві̄ріг, |
лаჭԛадар, |
лаჭԛаді̄ріг, |
мāжвалар, |
марзвалар, |
мерзініг, |
мōжуніг, |
ні̄свалар, |
ні̄свеллеріг, |
ніწԛулуверіг, |
пāзаташ, |
пx̓āгалаш, |
піēлагаш, |
ԥіендараш, |
ԛаңвалар, |
ԛāгадар, |
ԛāналла, |
ԛуōналла, |
ꜧāмадар, |
ꜧāмаді̄ріг, |
ꜧаржвалар, |
ꜧаржулла, |
ріēманаш, |
сāбанаш, |
сēрімсаҟ, |
сāлуор, |
сіңԛіēрам, |
таптанаш, |
туркалаш, |
туōдаҟаш, |
ҭемелуō, |
ҭуомбі̄ріг, |
ҭерсігің, |
хабараш, |
хуōлуош, |
хорсумуш, |
хуолхазаш, |
x̓ајбанаш, |
x̓астамаш, |
x̓ажіқіш, |
x̓улвалар, |
цx̓уōгал, |
цx̓уōруој, |
цамзанаш, |
ціцігіш, |
წубдараш, |
წоწԛумуш, |
წāзамаш, |
წідараш, |
чіерманаш, |
чапханаш, |
чарташ, |
чі̄лігіш, |
ჭӯрумуш, |
ჭенігіш, |
ჭіннахуој, |
ჭуі̄рігіш, |
шішанаш, |
шакараш, |
шіелвалар, |
шіелвеллеріг. |
лēҟар.
ас x̓уінех вахаңчуx̓ ӷала бі̄ң.
аx̓ лаჭԛајна лāмаруочуң вір.
маx̓мӯда јāздің ђајна.
шуꜧајб қа ōруш вōллу.
ꜧамірхаң ђежің лōму вахаң.
татархана ђа ēҟуō дај̊ің.
мусуостаң бēріш x̓ēԛіл дōцуш ду.
ідріс ԛōлух вахаңчуx̓ , уерсіјша ві̄ң.
сулајмаң јӯраҟ дōцуш ву.
куі̄рінуō қуорнај діx̓ің.
хі ҭехулу нēкі діеш бēдіш ліēла.
веддевуедічу стегің туоп јуіжің.
дꜧā дуедең вај сең наҟрачуірің дēлле.
сең дā წаx̓ вац.
нāна x̓ēре јахана.
ҟāна шу бежіē ду.
сіелхана місірбіј x̓ашалӷа вахаң.
јіерајң ді̄наx̓ ōху тхајң қантана зудаң јāлуоріг ју.
бāзараx̓ духкуш ђа ду.
ꜧај წінің кетір дікің ју.
тахана ԥēріскің ду, рузбана ӷујріг ду вај.
тураҟаш ліēла јуртің јуԛԛіеx̓, ӷудунуш дōхуш.
јуртің дā ледір ву вајң.
бēхічу нāхана јуԛԛіеx̓ дікің ду вāхаң.
јуртеx̓ ꜧēділ дікің ду.
āдам ҟуелліна леттіхің ԛа доцуш.
нāхана пајда біең стаг дікің ву.
дāла вајна делле x̓ēԛіл.
лāм ҭеx̓ луо доҟҟуң ду.
махуō хіең буожајң.
дарцуō ђа дај̊ің.
хі чуx̓ хілу ჭēріј.
x̓іехам болуң дешніш.
дāла вајна ꜧумру јелле зііē ца јај̊аң.
іштің һума ма діē аx̓ ҟіēчунна, цујңге терініг x̓ајна ҟіēчуō дічаx̓, халаң хіēтаріг делаx̓.
дēлах ҟіēраңа віēза, дēлің ԛіңхіетамах дуог а ма ділла.
могуш волуң стаг јіміш дōцуш ліēлар, доҟҟуң ајіп ду.
даувніш дуҟа ма ліēладіē, даувніш дуҟа ліēлуоң стаг x̓екімішна а нāхана қуордавуо.
тахана дічаx̓ мегіш долуң һума, ҟāна діер ас āліē ма діта, һунда ēлчаx̓? ҟāналēрің де x̓ең лааміеx̓ дац.
мілла а велаx̓ а шā хіēташ шіēң x̓ēԛіл массēріңчул а туеліш ду ēлле, із ꜧіēхавеллеріг ву.
x̓ēԛіл деріг шā ҟіēтам болучу нāхах дагаві̄ріг ву.
дāла ҟуелліна һума ешніш ма діē; із ешніш дар і ҟуеллінаріг ешніш вар санна ду.
цx̓анціі x̓аӷ ма ліēлајіē, оцујңгеx̓ x̓уōна хілуш пајда бац, амма x̓ең дікініш дај̊у цуō.
цx̓а буолх баң дагалесчаx̓ уојла а јіē аx̓, x̓ēԛол долчу нāхах дагавāла x̓уо.
сіхуонцің һума ма діē, сіхің діна һума мегіш хір дац.
іеӷуз ма ӷуō, іеӷуз вахчі і кестің јуха віерза.
лēҟар діеш, харц дешніш ма ді̄ца, x̓уо ізуш ді̄цуш велаx̓, x̓ең баԛдолчух а нāх тіешер бац.
цx̓а һума ді̄цуш волчу стагана јуԛа ма ліēлха, і ді̄ціна вāллац сāбур діē.
бāлај ҭеx̓ сāбур діē, дēлің ԛіңхіетаміē дуог дōхуш.
харц тіешулла ма діē аx̓, x̓уо ђуежіхатіенах ҟіēруш велаx̓, харц тіешулла дар даҟҟајчу ԛінуошхің ду.
ԛамēл діеш, делах дуіј ма баа.
ԛēрің дуіј баарах ларлуō.
ԛēрің дуіј баар даҟҟајчу ԛінуошхің ду.
дāла ма діē ēлле һума діта, ізуш ліēладаx̓ ԛа ду x̓уōна.
вуочу стагацің дуоттаӷала ма лāца, цуіңцің дуоттаӷала ліēладаx̓ ӷајӷа јōцуш вісур вац x̓уо.
дāјіе нāніе ліера, дāла ēллечіē терің.
x̓ајл воҟҟучу стагал, цуіні пуормазің x̓алха ма вāла, цуінің ніԛ а ма хāдабіē.
x̓ајл баҟҟајчу нāхацің сінԛіēраміеx̓ хілчаx̓, цāрал бēрчіеx̓а вāліē уаx̓а ма хаа.
вуочу белхішна дēле резі вац, вуочу белхішна ҭеx̓а ма вāза x̓уо; вуочу һуманашна ҭеx̓а везчаx̓ нāхана віēзаш хір вац x̓уо; дēле резі і хір вац x̓уōна.
ҭе һуеттінчу стагана муҭіꜧ хілаң віēза x̓уо.
нāхацің ніწԛ ма ҟоччу ēсіл хілаң віēза.
қоршіміē нāхацің хілар, ӷіллаҟ ца хілар ду.
біēхучу һуманахаң ларлуō, тіēшаміē хіла, јіна ჭāӷуо латтајіē, харц ліер а ма діē.
пітна ліēлуоң стаг біеказаң ма вāха цуіні ӷуо а ма діē, һунда ēлчаx̓? цуінің пітна массуошке а ҟōчу, x̓алха цуіні јішавашанішке, ҭаҟҟа цуінің лӯлахуошке, цулҭеx̓а бēхічу нāхіē ҟōчу.
ԛōлуш а діеш пітна а ліēлуочу стагах дікің ԛуēнехі ву, ма āла; һунда ēлчаx̓? із діēзаш ву x̓āрам нēԛіцің нēхің һума, шā ԛаx̓іегаң ца лууш; წԛа а цуінің оцу балхах вāхар хір а дōцуш, нāха шіēна сардамаш а біēхуш, цx̓анна а дікічу стагана віēзаш вōцуш ву із. дікің ԛуēнехі іштініг ву: шā дініеx̓ а волуш, x̓āрам һуманна ҭеx̓а ца вōзуш, шіēна буолх а біеш, нāхана а махкана а пайда біеш, нāхана віēзаш а волуш веріг.
дāла x̓ајна парз діна ҭе ділліна һума, мел халаң делаx̓ а, ҟōччуш ліēладіē.
лӯлахуочуцің дікің хіла x̓уо, дāла ēллечіē терің; һар һуманаx̓ ԛіңхіетам біеш а хіла x̓уо.
ші һума ду ԛіјаматаң ді̄наx̓ дēле шешке x̓ожур вōцуш, һунду ізуш ēлчаx̓? ԛіңхіетам бōцуң стаг а вуоң лӯлахуо а ву.
кіцініш.
бух бōцуң шēліг хіх дузур дац.
қајчу куігішна нāха ԛаx̓іегнаріг діēза.
букур вуелле стаг кашуō ні̄свіер.
пx̓ēруо морзух ліēлабуо куіг ца дōгуоң.
ჭēруō лоху хі чуx̓ қоргу меттіг.
біі̊ куог боллушіēx̓а гаур а јуеде гал.
мāха ліēлачухулу тај а ліēла.
дāца уістіхі санна хіла, берзілуој кіччің ју x̓уōна.
x̓ēԛіл долчуна деррігіе дуініе а шіēң дē муохк санна бу.
сāрагах ца біна һуоз ӷожух хір бац.
нēхің діēӷах бōллуң пхуо, хіенах боллуш санна хіēта.
ōхуш ēллеріг ōлуш карајна.
уерсіјң ӷудалаҟуō пx̓āгал лесна, бōху.
ҟі̄рінчу нāна јіелхана јац.
церіг јōцуш буорз хір јац.
сіхің дахана хі һуордух і̄на дац.
ма лāца дē маж, лецчі ма хіēца.
ді̄царш
I.
цx̓ені нāха сермік лесна, цулҭеx̓а x̓оҟух біхкіна, цуіңці кіēӷат а уелліна, улав ешгің чуоңкар а јілліна, кіēӷат ҭеx̓ јāздіна хілле: "һара чуоңкар ҭех мел вōлучуō ҟуззу тӯхујла", ēлле. цулҭеx̓а цx̓а стаг вуедіш хілле, цунна улавхулу вēлле, чуоңкар а ца тӯхуш. ҭāҟҟа сермікуō ēлле цуіңге суōна і ꜧіллуң чуоңкар ца туоххал дікің діначу аx̓, суо бастуріг бара. ҭāҟҟа оцу стага бестіна і сермік. ҭāҟҟа сермікуō вааң x̓аувзајна із стаг, ҭāҟҟа оцу стага ēлле сермікіē. ма ваа суо, хēттіна ҟāчаx̓ вуур ву аx̓; сермікуō ēлле: x̓еңге хōттур вајшімма? стага ēлле: хіē. ҭāҟҟа хіē, шіēга хēттічі, ēлле: сермік баԛліу. оцу хēнаx̓ навԛа дōгуш хілле цx̓уōгал. ҭāҟҟа ēлле стага: цx̓уōгаліē хōттур вајшімма; шіēга хēттічаx̓ цx̓уōгалуō ēлле: суō ца хаа шушінніē ҟел мӯха јі̄ріг ју, сермік біхкінчу діга суо, ҭāҟҟа āр ас шуна ајса āң деріг. ҭāҟҟа дігна цx̓уōгал сермік біхкінчу. цx̓уōгалуō ēлле оцу стагіē: тохур санна бехкал і сермік. цулҭеx̓а ēлле цx̓уōгалуō стагіē: һара чуоңкар ҟуззу туехніеx̓, хаттаң ца ӷуоң варај x̓уо. цулҭеx̓а шімміē а ҟуззу ҟуззу сермікіна чуоңкар а туехна дꜧā дахана.
II.
цx̓а воҟҟуң стаг хілле муолла нēсіріт бōхуш. оцуō цx̓ені хēнаx̓ гулдіна бēріш, сіңԛіēрам баң ōцу бēрішцің. ҭāҟҟа муолла нēсірітана бēріш қуордајна, ҭіēра дāлаң тігна дац. ҭāҟҟа муолла нēсіріта бēрішке ēлле: ђē бēріш, дꜧā махаx̓ сāӷадіēԛу, x̓іелхалаш ецце, сāӷа шуна а луріг ду, x̓алха ҟешначуна дуҟа луріг ду. ҭāҟҟа бēріш x̓ілхіна; і бēріш x̓ілхічаx̓, ҟіēчу бēрішна дајна, ізуш а x̓ілхіна. ҭāҟҟа муолла нēсіріта дегіңбаам біна, цx̓а буолх бāцаx̓, ҟіēчаx̓ēрі бēріш x̓іелхуріг дāцара, ēлле. ҭāҟҟа муолла нēсіріт а x̓ēдде; дꜧā ҟешчі бēрішна діēԛуш сāӷа ца карајна, x̓і̄зуш дісіна. x̓ацар дēлле, віеана муолла нēсіріт ецце ҟешна. оцуіңге бēріша хēттіна: x̓уо һунда віеана муолла нēсіріт? ēлле: сāӷа далар баԛду муттуш віеар.
III.
зураб ԛōлуш діеш вара, წԛа а дітаң уојла јāцара. зурабаң дікің гаур јара, із x̓аң лаჭԛајна ца хууш ріēмара јајң. зураба дуҟа лі̄хір шіēң гаур, цунна цx̓еннаx̓аа ца карајна. зураб ӷајӷаніē хілің, шā шіēцің уола јіна, ēлің: ас нēхің гаураш дуҟа ліеჭԛајніēра, цēрің дајшна ма халаң хіēтте, хіēтанд. һоҟу дашіеx̓ цунна даг ҭе дēле віеаң, цуō ēлің: везің дēле, аx̓ гіечдіē сең ԛінуошна, суō ајса һінцалац діңчуна дуохкуōвēлің; һоҟулҭеx̓а ҟең вуоң һума ма діер дац. цулҭеx̓а зурабах дікің суіпі стаг хілің.
x̓аусалаш бēріш мӯха хілің зурабах дікің стаг, мел халаң хіēтте зурабана шіēң гаур јајчі; іштің хіēта нāхана а шајң һума јајчі. ма ꜧāмадіēлаш іштің һума даң; іштініг шуна шешна дічі, халаң хіēтар делаx̓.
x̓іехарш
дēлің језічу წерцің дуōладуо ас һара. һар һумануō мел біең хастам дāлла бу; іштің дēле ву із, доллучу һуманај дā шā хілле волуң. вазваларах хуоттабелле ԛіңхіетам а вуочу белхішхаң ларвалар а вајң пајхамарна муx̓аммадана (ꜧалајһіссалāтувассалāму) хілба, цујнің нāхана а, цујнің асхāбішна а массуошна а, амін.
һај сең бēр,
аx̓ хаа хаазаң мегіш дōцуң һума!
һунду із ēлчаx̓, і̄ман ду із, іслам ду із? і̄ман һунду ēлчаx̓, аx̓ āла: баԛдар ду деррігіе а шіēцің муx̓аммад пајхамар віеана һума. іслам һунду ēлчаx̓, аx̓ āла: муҭіꜧ хілар ду гучаx̓ долучу x̓укманашна; һунду ізуш ēлчаx̓? дāла парз діна: пхі лāмаз ду, мāрха ҟāбар ду, закат даҟҟар ду, ніწҟачі x̓аже дар ду; ізуш дōцуріш ҟең а ҟең а ду.
һај сең бēр,
ҭāҟҟа а аx̓ хаа, хаазаң мегіш дōцуң һума!
һунду із ēлчаx̓? һар пхі̄ттарің вēллечу стагана хаар ду везчу дēліеx̓ долуң сіпаташ. һунду ізуш ēлчаx̓? каруор а, x̓алхіе хілар а, ҭеx̓а вісар а, цx̓анна а һуманіē таруō ца јар а, шіēң діēӷацің һуоттар а, цаꜧ хілар а, ніწԛҟāчар а, лаар а, хаар а, ді̄на хілар а, гар а, ліер а. дēле хілар ду: ніწԛҟōчуш, лууш, хууш, ді̄на, хезіш, гуш, ліуш. везчу дēліеx̓ дōцуң сіпаташ ду: ца каруор, ца xілар, керлің хілар, һуманцің таруō јіеш xілар, діēӷацің һуеттіна ца хілар, цаꜧ ца хілар, һар һуманна ніწԛҟōчуш ца хілар, гуш ца хілар, хууш ца хілар, лууш ца хілар, валар, ԛору хілар, бꜧерзіең хілар, толҟу хілар, ԛестіна һоҟҟузі ву ēлле меттіг хілар, шіēцің нāԛуост хілар. дēліеx̓ мегіш долуң сіпаташ ду: һар даң мегіш долуң һума дар а дітар а.
һај сең бēр,
аx̓ хаа хаазаң мегіш дōцуң һуманаш!
һунду ізуш ēлчаx̓? дēлің іелчінішкаx̓ долуң сіпаташ ду ізуш: дēлің іелчінішкаx̓ ду, дāла шешке делле һума, адамашке ҟāчадар, баԛліер, тіешаміе хілар а. дēлің іелчінішкаx̓ дōцуң сіпаташ ду: харц ліер, тешаміе ца хілар, шешке дāла делле һума адамашке ца ҟāчадар, x̓āрам буолх бар, карāһат һуманахаң ларвелле ца хілар. іелчінішкаx̓ мегіш долуң сіпаташ ду: деррігіе а адамај даӷмушна ҭедōӷуң һуманаш. һунду ізуш ēлчаx̓? x̓āнал даар а, малар а ду, нāб а, цамагујла, x̓āнал нēԛіцің зудаң хажат хілар а.
һај сең бēр,
аx̓ хаа, дāла доллучу халԛал сі̄лаx̓ вазвінаріг вајң пајхамар муx̓аммад (ꜧалајһіссалāту вассалāму) хілар, адамашке а ђінішке а із іелчі віна ваајтар а.
һај сең бēр,
аx̓ хаа нāхахің сі̄лаx̓ безінігіш вај пајхамараң нāԛуостуој хілар. мілуш бу ізуш ēлчаx̓? абу бакар ву, ꜧумар ву, ꜧусмаң ву, ꜧēліі ву.
һај сең бēр,
аx̓ хаа хаазаң мегіш дōцуң һума! x̓ең дін һунду ēлчаx̓? аx̓ āла, дін іслам ду сең. x̓уо мічі зурріетахаң ву ēлчаx̓? аx̓ āла, āдамаң пајхамараң зурріетахаң ву суо. x̓уо мічі міллатахаң ву ēлчаx̓? аx̓ āла, ібрāһі̄маң міллатахаң ву суо. x̓уо мічі умматахаң ву ēлчаx̓? аx̓ āла, муx̓аммадаң пајхамараң умматахаң ву суо. x̓ең ԛілбі һунду ēлчаx̓? аx̓ āла, сең ԛілбі x̓ажің წа ду. x̓ең імам һунду ēлчаx̓? аx̓ āла, сең імам ԛураң ду. x̓ең вежіріј мілуш бу ēлчаx̓? аx̓ āла, бусулбаң вежріј вежріј бу сең. x̓ең јіжіріј мілуш бу ēлчаx̓? аx̓ āла, бусулбаң јіжіріј јіжіріј бу сең. x̓ең мастуху міла ду ēлчаx̓? аx̓ āла, сең мастуху шајҭаң ду.
һај сең бēр,
аx̓ хаа хаазаң мегіш дōцуң һуманаш!
һунду ізуш ēлчаx̓? лāмазаң шарҭаш ду ізуш. ламазаң шарҭ масаң ду ēлчаx̓? аx̓ āла, пхіъ ду: цx̓аꜧ хаң хаар ду, шоллуӷуң ԛілбіēx̓а віерзар ду, ҟōлуӷуң ꜧоврат x̓улдар ду, діеалӷуң лāмаз караx̓ хілар ду, пхіеалӷуң діеӷ а бедір а лāмаз даң ҭеһуеттіна меттіг а, біехучу һуманахаң წені хілар ду.
лāмазаң рукну масаң ду ēлчаx̓? аx̓ āла, ҟуоітте ду. x̓алхараніг ніјат дар ду, шоллуӷуніг аллаһу акбар ду, ҟōлуӷуніг ніწԛҟаччуна іраһуоттар ду. діеалӷуніг бісміллаһ діēшар ду, пхіеалӷуніг уоx̓атаꜧар ду, јелхалӷуніг ајбавалар ду, вуорһалӷуніг сужда дар ду, барһалӷуніг шіна суждана јуԛԛіе тіембар ду, іссалӷуніг аттехіјāт діēшар ду, ітталӷуніг аттехіјāт діēшаң уоx̓ахаар ду, цx̓ајтталӷуніг пајхамарна салават діллар ду, ші̄тталӷуніг салам далар ду, ҟуоітталӷуніг цархің x̓алхараніг x̓алха дар ду, ҭеx̓арніг ҭеx̓а дар ду. лāмаз іēцараң парзаш масаң ду ēлчаx̓? аx̓ āла јалх ду. һунду ізуш ēлчаx̓? x̓алхараніг ніјат дар ду, шоллуӷуніг јуіx̓ јіллар ду, ҟōлуӷуніг пx̓ерсіш діллар ду, діеалӷуніг куертаx̓ хі x̓аҟар ду, пхіеалӷуніг куōгаш біллар ду, јалхалӷуніг цархің x̓алхараніг x̓алха дар ду, ҭеx̓арніг ҭеx̓а дар ду.
ҟуо һума ду дēле резі волуш, цаꜧ мāрана дікің јолуң стіē ју, шоллуӷун дēніе нāнніе дікің долуң бēр ду, ҟōлуӷуң ēліна дікің волуң лај ву.
һај сең бēр,
x̓уо ліēлаш ду x̓ајң ђімала ца хаарна лēтте ҭехулу, ловзуш, сіңԛіēрамаш біеш, ђімала јахајтуш ҭеx̓іена пајда бōцуш. x̓ēԛілаx̓ ҟіі̊начу хēнаx̓, x̓уо дуохкуōдēріг долуш ду, амма јахана хаң јухајіерзур јац x̓уōна ҭāҟҟа āр аx̓: "һај сең дōԛузула, ас сајң ꜧумру ма зііе јеј̊ініенај; сең дāс, нāнас суо ма ҟуоајң велара ēлле"; һіңці x̓уōна дікіңці x̓іехам бічаx̓, харцаx̓а хіēта x̓уōна.
һај сең бēр,
дāла вајна ꜧумру јелле, зііе ца јај̊аң цуіңцің x̓ēԛіл а делле, хазар а делле, гар а делле, сіңҟіēтам а белле. ꜧілму ꜧāмадіē аx̓, ꜧілму хааргаx̓ дуҟҟа а пајданаш бу; стаг дікің ҭе ні̄свіеш ду із, дуініенің а ехіратаң а пајда луш ду із; ҟōччуш, дēле а дуініе а довзајтуш ду із; јураҟ ꜧамадіеш ду із; стагахаң вуоң ӷіллаҟаш довхуош ду із; стегің x̓ēԛіл лаҟадоҟҟуш ду із, дуініенаx̓ а ехіратаx̓ а дēԛілің хіларге дуогдōхујла ју цуінцің, сагатделчаx̓ сінԛіēрам буо цуіңці, нāхана x̓іехамаш буо цуіңцің; ꜧілму діēшаң ца лууң стаг, тілле стаг ву із.
дāла ҟуелліна дуініе а дуініена чуx̓ мел долуң һума а јалх ді̄наx̓. ҭāҟҟа ҟуелліна дāла āдам пајхамар леттіхің, цуінің ԥіендахаң ҟуелліна дāла цунна стіē x̓авва; цēрің дāхар хілле јіелсімана чуx̓, амма дāла ԛастајна јіелсіманаң стуемішхің цx̓а стуом. оцу стуеміхің стуом ма баалаш ēлле, церге біјур а діна. ҭāҟҟа шајтануō, дēлің наꜧалат хіларуō, і шіі̊ ꜧіēхајна, дēлің біјурахаң деҟҟіна, ҭāҟҟа цāра біі̊на і стуом. цулҭеx̓а дāла јіелсімана чуірі дꜧāдеҟҟіна і шіі̊. ҭāҟҟадуіна шēш ԛаx̓іегуш дēхна. x̓аввајң каш ду ђідда бōхучу шаһараx̓.
вајң пајхамар муx̓аммад (ꜧалајһіссалāту вассалāму) віна маккаx̓; цуінің дē წе ꜧабдуллаһ ју, ꜧабдуллајң дē წе ꜧабдулмуҭāліп ју, ꜧабдулмуҭāліпің дē წе һāшім ју; ԛурајшің тајпіні бу ізуш. пајхамараң дē вежіріј хілле ꜧаббас, x̓амзат, абӯҭāліп. муx̓аммадіеx̓ пајхамарла гуча дēлле, цуіні ꜧумруң шавзҭԛа шуо дēлчі, цулҭеx̓а іт шара мāккаx̓ вēхна із, ҭāҟҟа ҟелхіна із мāккарің мēдіна. шіēң ꜧумруң ҟӯзҭԛіе ҟуо шуоіе дēлчі, дуініені ҭіерің ҟелхіна із; шуінің вуōллар мēдінаx̓ ду.
x̓ежің წа діна ібрāһі̄м пајхамара, цуінің дē წе хілле āзар; ібрāһі̄м хілле дēлің дуоттаӷа; цуінің хілле віі̊ вуоꜧ: ісмаꜧі̄л, ісx̓āԛ, мадјāн, мудāн. цāрхің ԛесттіна дēна віēзаш хілле ісмаꜧі̄л.
ісx̓āԛің вуоꜧ хілле јаꜧԛӯб; јаꜧԛӯбаң хілле ші̄тте қант: рубі̄н, шāм̊ꜧӯн, лāвā, јаһӯзā, баш̊сӯхун, јабӯлун, дӯна, наптӯна, кӯда, уві̄сар, бун̊јāмін, јӯсуп.
дагардараң x̓арпіш ду һоруш.
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 0.
саң хаар.
шоззу |
шіі̊ |
4 |
шоззу |
ҟуоа̊ |
6 |
шоззу |
діі̊ |
8 |
шоззу |
пхіі̊ |
10 |
шоззу |
јалх |
12 |
шоззу |
вуорһ |
14 |
шоззу |
барһ |
16 |
шоззу |
іс |
18 |
шоззу |
іт |
20 |
ҟуззу |
ҟуоа̊ |
9 |
ҟуззу |
діі̊ |
12 |
ҟуззу |
пхіі̊ |
15 |
ҟуззу |
јалх |
18 |
ҟуззу |
вуорһ |
21 |
ҟуззу |
барһ |
24 |
ҟуззу |
іс |
27 |
ҟуззу |
іт |
30 |
діеоззу |
діі̊ |
16 |
діеоззу |
пхіі̊ |
20 |
діеоззу |
јалх |
24 |
діеоззу |
вуорһ |
28 |
діеоззу |
барһ |
32 |
діеоззу |
іс |
36 |
діеоззу |
іт |
40 |
пхіеоззу |
пхіі̊ |
25 |
пхіеоззу |
јалх |
30 |
пхіеоззу |
вуорһ |
35 |
пхіеоззу |
барһ |
40 |
пхіеоззу |
іс |
45 |
пхіеоззу |
іт |
50 |
јалхоззу |
јалх |
36 |
јалхоззу |
вуорһ |
42 |
јалхоззу |
барһ |
48 |
јалхоззу |
іс |
54 |
јалхоззу |
іт |
60 |
вуорһоззу |
вуорһ |
49 |
вуорһоззу |
барһ |
56 |
вуорһоззу |
іс |
63 |
вуорһоззу |
іт |
70 |
барһоззу |
барһ |
64 |
барһоззу |
іс |
72 |
барһоззу |
іт |
80 |
іссоззу |
іс |
81 |
іссоззу |
іт |
90 |
іттоззу |
іт |
100 |
іттоззу |
бꜧē |
1000 |
езірзу |
езір |
1000000. міліон. |