Нохчийн маттахь масийтта шалха аба ду. Цхьалханаш (гӏ, кх, хь, хӏ), йуха логанаш (кӏ, къ, пӏ, тӏ, цӏ, чӏ).
I. Цхьатера шиъ ул-уллехь нислахь, хьалхарчун шолгӏа аба ма дилла: ккх, ггӏ, ххь, ххӏ, ккӏ, ккъ, ппӏ, ттӏ, ццӏ, ччӏ.
| дош | IPA |
|---|---|
доккха |
[doqː] |
даккха |
[dʌqː] |
воггӏушехь |
[woɣːʃi̯ɐħ] |
ваггӏана |
[wəɣːən] |
баххьаш |
[bʌħːʃ] |
йаххьаш |
[jʌħːʃ] |
лачкъа |
[lət͡ʃ'ˠ] |
деккъа |
[deq'ː] |
даьттӏа |
[di̯ɐt'ː] |
II. Цхьатера шиъ ул-уллехь нислахь, ткъа цу шин йуккъахь хьаькхна зил белахь, ший а дуьззина дилла: гӏ-гӏ, кх-кх, хь-хь, хӏ-хӏ, кӏ-кӏ, къ-къ, пӏ-пӏ, тӏ-тӏ, цӏ-цӏ и. дӏ. кх.
| дош | IPA |
|---|---|
охӏ-хӏ |
[ohː] |
охӏ-хӏай |
[ohːəi̯] |
III. Цхьатера доцу шиъ ул-уллехь нислахь, ший а дуьззина дилла: гӏкх, гӏхь, гӏхӏ, кхгӏ, кххь, кххӏ, хьгӏ, хькх, хьхӏ, хӏгӏ, хӏкх, хӏхь, гӏкӏ, кхпӏ, хькъ, хӏцӏ, кӏгӏ, пӏкх, къхь, цӏхӏ и. дӏ. кх.
| дош | IPA |
|---|---|
йуьхькӏеда |
[jyħk'eːd] |
йуьхьчӏогӏа |
[jyħt͡ʃ'oːɣ] |
букъчӏогӏа |
[buq't͡ʃ'oːɣ] |
букъгӏийла |
[buq'ɣiːl] |
дегӏкӏеда |
[di̯ɐɣk'eːd] |
дегӏчӏогӏа |
[di̯ɐɣt͡ʃ'oːɣ] |
IV. Логаниг кхоъ ул-уллехь нислахь, тӏаьххьарниг дуьззина дилла. Хьалхара шиннан, хьалхара аба бен ма дилла: чккъ, тккъ, пккъ, цккъ, чккӏ, тккӏ, пккӏ, цккӏ и. дӏ. кх.
| дош | IPA |
|---|---|
лечккъашехь |
[let͡ʃ'ˠːʃi̯ɐħ] |
лечккъина |
[let͡ʃ'ˠːən] |
летккъашехь |
[let'ˠːʃi̯ɐħ] |
летккъина |
[let'ˠːən] |
ӏаьтккъашехь |
[ʡi̯ɐt'ˠːʃi̯ɐħ] |
ӏаьтккъина |
[ʡi̯ɐt'ˠːən] |