Хандешнаш Садахар

Нохчийн маттахь, хьалха гайтам "д" болу йа мукъа эшарца долалун хандешнаш хьалха цхьацца абанаш хӏуьтту:

дилла, тилла, ӏилла, гӏал. алла;
дахка, тахка, ӏахка;
дача, лийча;
дала, тела;
деба, теба;
деша, теша;
даша, лаша;
дотта, хӏотта, ӏотта, гӏал. отта, бац. отта;
баха, ӏаха;
декъа, текъа;
дукъа, лакъа
акха, декха, текха
эга, дега, лега

Вайна ма-гарра хандешнийн баххаш хьалха д, л, т, хӏ йа ӏ хӏутту. Цундела вайн хандешнаш и абанаш хӏитторца садаха аьтто бу.

Лахахь хьаьжча, баьццарнаш йукъадаха аьтто болу дешнаш ду. Вайн меттан дешнаш кхолларан некъаца кхоьллина хир ду уьш.

А

кхетам: даха, дийна хила, диса

ан, дан, лан, тан, хӏан, ӏан
эн, ден, лен, тен, хӏен, ӏен

А(Г)А

кхетам: сатоха, ган, барт бан, цхьаьнакхета

а̄н, да̄н, ла̄н, та̄н, хӏа̄н, ӏа̄н
эн, ден, лен, тен, хӏен, ӏен

АБА

кхетам: меллийша гондӏа хьийза, шортадала, дукха хила, дийца, тоа, кхин ца деза, дуца

аба, даба, лаба, таба, хӏаба, ӏаба
а̄ба, да̄ба, ла̄ба, та̄ба, хӏа̄ба, ӏа̄ба
эба, деба, леба, теба, хӏеба, ӏеба

АГА

кхетам: дожа, леста, тай даккха, некъ гайта, дехьадаккха, меттиг гайта, меттиг кӏоргйан, аьлларг дан

ага, дага, лага, тага, хӏага, ӏага
а̄га, да̄га, ла̄га, та̄га, хӏа̄га, ӏа̄га
ига, дига, лига, тига, хӏига, ӏига
эга, дега, лега, тега, хӏега, ӏега

АГӀА

кхетам: гӏарайан, татанаш дан, кхайкха, къаста, дӏаскъаста, барт боха, дӏахӏотто, хьаладан, хьаладотта

огӏа, догӏа, логӏа, тогӏа, хӏогӏа, ӏогӏа
угӏа, дугӏа, лугӏа, тугӏа, хӏугӏа, ӏугӏа
эгӏа, дегӏа, легӏа, тегӏа, хӏегӏа, ӏегӏа

АДА

кхетам: даха, охьадаха, эха, чехка даха, йукъадилла, тӏетаӏо, хадо, кхетам баккха, гӏодан, вист ца хилалуш виса

ада, дада, лада, тада, хӏада, ӏада
а̄да, да̄да, ла̄да, та̄да, хӏа̄да, ӏа̄да
ида, дида, лида, тида, хӏида, ӏида
ийда, дийда, лийда, тийда, хӏийда, ӏийда
овда, довда, ловда, товда, хӏовда, ӏовда
ода, дода, лода, тода, хӏода, ӏода
уда, дуда, луда, туда, хӏуда, ӏуда

АЙА

кхетам: лакхадаккха, лекха меттиг тӏе даккха

айъа, дайъа, лайъа, тайъа, хӏайъа, ӏайъа
ийъа, дийъа, лийъа, тийъа, хӏийъа, ӏийъа

АЖА

кхетам: дижа, даго, дегӏан меже йаго

ийжа, дийжа, лийжа, тийжа, хӏийжа, ӏийжа
овжа, довжа, ловжа, товжа, хӏовжа, ӏовжа

АЗА

кхетам: вохета, самукъадаккха, гергарло хила, тӏедало, йозалла йуста, гӏоьртина хила, лакха, меттиг ца хиллалц чу дотта

аза, даза, лаза, таза, хӏаза, ӏаза
овза, довза, ловза, товза, хӏовза, ӏовза
оза, доза, лоза, тоза, хӏоза, ӏоза
ийза, дийза, лийза, тийза, хӏийза, ӏийза
уза, дуза, луза, туза, хӏуза, ӏуза

бух	-	д	л	т	хӏ	ӏ	буьхан кхетам
акха	акха	дакха	лакха	такха	хӏакха	ӏакха	pay off, crawl, sing
акха	экха	декха	лекха	текха	хӏекха	ӏекха	pay off, crawl, sing
акха	акха	дакха	лакха	такха	хӏакха	ӏакха	pay off, crawl, sing
аккха	эккха	деккха	леккха	теккха	хӏеккха	ӏеккха	explode
акъа	акъа	дакъа	лакъа	такъа	хӏакъа	ӏакъа	dry, split
акъа	экъа	декъа	лекъа	текъа	хӏекъа	ӏекъа	dry, split
акъа	укъа	дукъа	лукъа	тукъа	хӏукъа	ӏукъа	dry, split
ала	ала	дала	лала	тала	хӏала	ӏала	say
ала	ала	дала	лала	тала	хӏала	ӏала	give
ала	ала	дала	лала	тала	хӏала	ӏала	finish
ала	эла	дела	лела	тела	хӏела	ӏела	give
ала	ила	дила	лила	тила	хӏила	ӏила	get lost
ала	ола	дола	лола	тола	хӏола	ӏола	win
алла	алла	далла	лалла	талла	хӏалла	ӏалла	look into
алла	алла	далла	лалла	талла	хӏалла	ӏалла	be located in, chase away
алла	олла	долла	лолла	толла	хӏолла	ӏолла	hang, put in
алла	охка	дохка	лохка	тохка	хӏохка	ӏохка	hang, put in
алла	илла	дилла	лилла	тилла	хӏилла	ӏилла	lie, lay, put on
алла	ахка	дахка	лахка	тахка	хӏахка	ӏахка	lie, lay, put on
алла	ахка	дахка	лахка	тахка	хӏахка	ӏахка	be located in, chase away
алха	алха	далха	лалха	талха	хӏалха	ӏалха	go, rot, cry, flow
алха	алха	далха	лалха	талха	хӏалха	ӏалха	tease
ама	ама	дама	лама	тама	хӏама	ӏама	learn
ана	ана	дана	лана	тана	хӏана	ӏана	pour out
ана	эна	дена	лена	тена	хӏена	ӏена	pour out
ара	ара	дара	лара	тара	хӏара	ӏара	be similar
ара	ара	дара	лара	тара	хӏара	ӏара	respect, cut, thrash
арда	арда	дарда	ларда	тарда	хӏарда	ӏарда	act
арса	арса	дарса	ларса	тарса	хӏарса	ӏарса
арса	эрса	дерса	лерса	терса	хӏерса	ӏерса
аса	аса	даса	ласа	таса	хӏаса	ӏаса
аса	ийса	дийса	лийса	тийса	хӏийса	ӏийса
аса	аса	даса	ласа	таса	хӏаса	ӏаса	to cut
аса	оса	доса	лоса	тоса	хӏоса	ӏоса
аса	уса	дуса	луса	туса	хӏуса	ӏуса
ата	ата	дата	лата	тата	хӏата	ӏата
аткъа	аткъа	даткъа	латкъа	таткъа	хӏаткъа	ӏаткъа
аткъа	эткъа	деткъа	леткъа	теткъа	хӏеткъа	ӏеткъа
атта	отта	дотта	лотта	тотта	хӏотта	ӏотта	to stand, to build
атта	итта	дитта	литта	титта	хӏитта	ӏитта	to stand, to build
атта	атта	датта	латта	татта	хӏатта	ӏатта
атта	итта	дитта	литта	титта	хӏитта	ӏитта
атта	атта	датта	латта	татта	хӏатта	ӏатта	to stand, to build
атта	этта	детта	летта	тетта	хӏетта	ӏетта
атӏа	этӏа	детӏа	летӏа	тетӏа	хӏетӏа	ӏетӏа
аха	оха	доха	лоха	тоха	хӏоха	ӏоха	to break, to beat
аха	эха	деха	леха	теха	хӏеха	ӏеха
аха	аха	баха	лаха	таха	хӏаха	ӏаха	to speak, to make sounds
аха	эха	деха	леха	теха	хӏеха	ӏеха
аха	аха	даха	лаха	таха	хӏаха	ӏаха
ахка	ахка	дахка	лахка	тахка	хӏахка	ӏахка
ахка	эхка	дехка	лехка	техка	хӏехка	ӏехка
ахьа	ахьа	дахьа	лахьа	тахьа	хӏахьа	ӏахьа
ахьа	охьа	дохьа	лохьа	тохьа	хӏохьа	ӏохьа	to sleep
ахьа	охьа	дохьа	лохьа	тохьа	хӏохьа	ӏохьа
ахьа	эхьа	дехьа	лехьа	техьа	хӏехьа	ӏехьа
аца	эца	деца	леца	теца	хӏеца	ӏеца
ача	ача	дача	лача	тача	хӏача	ӏача
ача	ача	дача	лача	тача	хӏача	ӏача	to rain, to bath
ача	ийча	дийча	лийча	тийча	хӏийча	ӏийча	to rain, to bath
аша	эша	деша	леша	теша	хӏеша	ӏеша
аша	эша	деша	леша	теша	хӏеша	ӏеша	to read, to believe
аша	аша	даша	лаша	таша	хӏаша	ӏаша	to wet, to become wet, to melt
аша	овша	довша	ловша	товша	хӏовша	ӏовша
аша	ийша	дийша	лийша	тийша	хӏийша	ӏийша
аъа	аа	даа	лаа	таа	хӏаа	ӏаа	to will, to eat
аӏа	аӏа	даӏа	лаӏа	таӏа	хӏаӏа	ӏаӏа
аӏа	эӏа	деӏа	леӏа	теӏа	хӏеӏа	ӏеӏа

(лалла)

Хандешнаш Садахар

А

А(Г)А

АБА

АГА

АГӀА

АДА

АЙА

АЖА

АЗА

Title