хандешнех цӏердешнаш дахар
Марша вогӏийла, хьаша, чувала

Хандешнех цӏердешнаш дахар

Арахецна де 21.07.2025

Асланбек Йесера

Нохчийн маттахь хандешнех цӏердешнаш схьадоху некъаш.

Хандош

Ханцӏе I

Хандешан ардам бар. Тӏехьа дешчеккхе -р тӏетохарца кхолла хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -арш тӏе а кхеташ кхоллало.

  • деша + р = дешар, дешарш
  • кхета + р = кхетар, кхетарш

Ала дашна:

алар, агар, ачар, ахьар, ардар, ахар, асар, атар, бахар, дагар, дешар, ларар, эцар, дашар, хьажар, лахар и. дӏ. кх.

Ханцӏе II

Хандешан ардам. Тӏехьа дешчеккхе -м тӏетохарца кхолла хӏара цӏердешнаш. Хьалха гайтам болуш дош делахь, д- дӏа а доккхий, цуьнан метта б- дуьллу. Дукхаллин дагар -маш тӏе а кхеташ кхоллало.

  • деша + м = бешам, бешамаш
  • кхета + м = кхетам, кхетамаш

Ала дашна:

алам, бахам, бустам, биллам, кхачам, лазам, хадам, хьежам, ларам, хастам, сардам, харжам, сацам и. дӏ. кх.

Ханцӏе III

Хандешан ардам хуьлу меттиг. Карар хенан тӏехьара мукъа йиш дӏа а доккхий, тӏехьа -е тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -енаш тӏе а кхеташ кхоллало.

  • доьшу + е = доьше, доьшенаш
  • кхета + е = кхете, кхетенаш

Ала дашна:

боле, буссе, луьйче, вуьже, бузе, доьше, оьце, оле, тоьге и. дӏ. кх.

Ханцӏе IV

Хандешан ардам беш верг. Карара хенан тӏехьара мукъа йиш дӏа а доккхий, тӏехьа -а тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -арш йа -аш тӏе а кхеташ кхоллало.

доьшу + а = доьша, доьшарш
кхета + а = кхета, кхетарш

Ала дашна:

доьхка, кхоза, доьла, къуьда и. дӏ. кх.

Ханцӏе V

Хандешан ардам беш лело хӏума. Хандашна тӏехьа -рг тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -ргаш тӏе а кхеташ кхоллало.

деша + рг = дешарг, дешаргаш
кхета + рг = кхетарг, кхетаргаш

Ала дашна:

тударг, ахкарг и. дӏ. кх.

Ханцӏе VI

Хандешан ардам шена тӏехь хилла стаг йа хӏума. Карара йахана хенаца кхоллало. Дукхаллин дагар тӏехьа -аш тӏекхетарца кхоллало.

йаьӏна = йаьӏна, йаьӏнаш

Ала дашна:

ткъайоьссина, йаьӏна и. д. кх.

Ханцӏе VII

Хандешан ардам бен меттиг, хан йа аьтто. Карара хенан тӏехьара мукъа йиш дӏа а доккхий, тӏехьа -ийла тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -ийлаш тӏе а кхеташ кхоллало.

доьшу + ийла = доьшийла, доьшийлаш
кхета + ийла = кхетийла, кхетийлаш

Ала дашна:

социйла, олийла, ӏойла, дойла и. дӏ. кх.

Ханцӏе VIII

Хандешан ардам хуьлу меттиг йа хан. Карара ханна тӏехьа -на тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -наш тӏе а кхеташ кхоллало.

доьшу + на = доьшуна доьшунаш
кхета + на = кхетана, кхетанаш

Ала дашна:

йочуна, кхоьлуна, йоькхуна, йоьхуна и. дӏ. кх.

Ханцӏе IX

Хандешан ардам хилла меттиг йа хӏума. Тӏехьа дешчеккхе -ум тӏетохарца кхолла хӏара цӏердешнаш. Хьалха гайтам болуш дош делахь, д- дӏа а доккхий, цуьнан метта б- дуьллу. Йуха у-но бухара мукъа йиш балде а дерзадой, ша а-не доьрзу. Дукхаллин дагар -умаш тӏе а кхеташ кхоллало.

деша + ум = боьшам, боьшамаш
кхета + ум = кхоьтам, кхоьтамаш
дийца + ум = буьйцам, буьйцамаш
доха + ум = бохам, бохамаш
туса + ум = тусам, тусамаш
дуза + ум = бузам, бузамаш
дижа + ум = буьжам, буьжамаш
лаза + ум = лозам, лозамаш
лаца + ум = лоцам, лоцамаш

Ала дашна:

токхам, къоьгам и. дӏ. кх.

Ханцӏе X

Хандешан ардам хуьлу меттиг. Карара ханна тӏехьа -шо тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -шонаш тӏе а кхеташ кхоллало.

доьшу + шо = доьшушо, доьшушонаш
кхета + шо = кхеташо, кхеташонаш

Ала дашна:

кхеташо и. дӏ. кх.

Ханцӏе XI

Хандешан ардам беш верг. Тӏехьа -рхо тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -рхой тӏе а кхеташ кхоллало.

деша + рхо = дешархо, дешархой
кхета + рхо = кхетархо, кхетархой

Ала дашна:

эцархо, хахкархо, ловзархо, латархо и. дӏ. кх.

Ханцӏе XII

Хандешан ардам беш верг. Тӏехьа -рло тӏе а тухуш кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -рлой тӏе а кхеташ кхоллало.

деша + рло = дешарло, дешарлой
кхета + рло = кхетарло, кхетарлой

Ала дашна:

эцарло, хахкарло, ловзарло, латарло и. дӏ. кх.

Ханцӏе XIII

Хандешан ардам. Тӏехьа дешчеккхе -ралла тӏетохарца кхоллало хӏара цӏердешнаш. Дукхаллин дагар -раллаш тӏе а кхеташ кхоллало.

деша + ралла = дешаралла, дешараллаш
кхета + ралла = кхетаралла, кхетараллаш

Ала дашна:

кхолларалла и. дӏ. кх.

Title

My message to you!