Свадеш

Свадешас схьакъастийна 100 дош ду, уьш цхьатера мел ду шиннан маттахь, и шиъ герго лоруш бу. Хӏорш меттанашкахь хийца ца луш, гуттара лаьтташ долуш, хийцадаларна дуьхьало йеш долу дешнаш ду.

I

нохч. со; гӏал. со; бац. со

гурж. ме

анг. I; герм. ich; рус. я

YOU

нохч. хьо; гӏал. хьо; бац. хьо

гурж. шен

анг. you; герм. du; рус. ты

WE

нохч. вай, тхо; гӏал. вай, тхо; бац. вай, тхо

гурж. чвен

анг. we; герм. wir; рус. мы

THIS

нохч. хӏара, а; гӏал. ер; бац. и

гурж. эс

анг. this; герм. dieser; рус. этот

THAT

нохч. и, иза; гӏал. из; бац. о

гурж. аги

анг. that; герм. jener; рус. тот

WHO

нохч. мила; гӏал. мала; бац. мен

гурж. вин

анг. who; герм. wer; рус. кто

WHAT

нохч. хӏун; гӏал. фу; бац. у

гурж. ра

анг. what; герм. was; рус. что

NOT

нохч. ца, ма; гӏал. ца, ма; бац. цо, ма

гурж. ара, ну

анг. not; герм. nicht; рус. не

ALL

нохч. дерриг; гӏал. деррига; бац. вума;

Тӏеалар: Нохчойн, гӏалгӏойн маттахь долу шиъ кхунах «ду» схьадаьлла, изза дош бацойн маттахь а ду, цара «да» олу. Бацойн маттарниг «вума» кхуьнца «хӏума» гергарло долуш ду. Гӏалгӏаша «хӏама» олу.

гурж. сукъвела

анг. all; герм. alle; рус. все

MANY

нохч. дукха; гӏал. дукха; бац. дукх

гурж. мравали

анг. many; герм. viele; рус. много

ONE

нохч. цхьаъ; гӏал. цхьаъ; бац. цхьа

гурж. эрти

анг. one; герм. eins; рус. один

TWO

нохч. шиъ; гӏал. шиъ; бац. ши

гурж. ори

анг. two; герм. zwei; рус. два

BIG

нохч. доккха; гӏал. доккха; бац. докхо

гурж. диди

анг. big; герм. groß; рус. большой

LONG

нохч. деха; гӏал. деха; бац. дахе

гурж. грдзели

анг. long; герм. lang; рус. длинный

SMALL

нохч. жима; гӏал. зӏамига; бац. жоме

гурж. тӏара

анг. small; герм. klein; рус. маленький

WOMAN

нохч. сте; гӏал. кхалсаг; бац. бстӏу

Тӏеалар: Нохчойн маттахь «сте» дош «стаг» дашах схьадаьлла ду. Гӏалгӏойн маттахь «кхалсаг» шина дашах лаьтташ ду: «кхал» + «саг». Изза маттахь «се» зударийн бохург ду.

гурж. диа кӏаци

анг. woman; герм. Frau; рус. женщина

MAN

нохч. стаг; гӏал. маӏа саг; бац. стакӏ

гурж. мама-кӏаци

анг. man; герм. Mann; рус. Мужчина

PERSON

нохч. стаг; гӏал. саг; бац. стакӏ

гурж. кӏаци

анг. person; герм. Person; рус. человек

FISCH

нохч. чӏара; гӏал. чкъаьра; бац. чӏар

гурж. тевзи

анг. fish; герм. Fisch; рус. рыба

BIRD

нохч. хьоза; гӏал. хьазилг; бац. хьацӏукӏ

гурж. мпринвели

анг. bird; герм. Vogel; рус. птица

DOG

нохч. жӏаьла; гӏал. жӏали; бац. пхьу

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а маттахь «пхьу» дош а ду. Цуьна мехалла боьрша жӏаьла ду.

гурж. дзагӏли

анг. dog; герм. Hund; рус. собака

LOUSE

нохч. меза; гӏал. меза; бац. мацӏ

гурж. чӏихи

анг. louse; герм. Laus; рус. вошь

TREE

нохч. дитт; гӏал. дитт; бац. хе

Тӏеалар: Нохчойн маттахь «хен» дош а ду, гӏалгӏойн маттахь «хи» дош а ду.

гурж. хе

анг. tree; герм. Baum; рус. дерево

SEED

нохч. хӏу; гӏал. фу; бац. хьу

гурж. тесли

анг. seed; герм. Samen; рус. семя

LEAF

нохч. гӏа; гӏал. гӏа; бац. потол

гурж. потоли

анг. leaf; герм. Blatt; рус. лист

ROOT

нохч. орам; гӏал. овла; бац. йух

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а маттахь «бух» дош а ду, бацойн маттара «йух» дашца гергарло долуш.

гурж. гӏордзи

анг. root; герм. Wurzel; рус. корень

BARK

нохч. кевстиг; гӏал. коастилг; бац. керк

гурж. керки

анг. bark; герм. Borke; рус. кора

SKIN

нохч. чкъор; гӏал. цӏока; бац. кхакха

Тӏеалар: Нохчойн маттахь «кхакха», «цӏока», «наьӏ» дешнаш а ду; гӏалгӏойн маттахь «кхакха», «чӏор», «нихь» дешнаш а ду.

гурж. кӏани, тӏкъави

анг. skin; герм. Haut; рус. семя

FLESH

нохч. дилх; гӏал. дулх; бац. дитх

гурж. хорци

анг. flesh; герм. Fleisch; рус. мясо

BLOOD

нохч. цӏий; гӏал. цӏий; бац. цӏейг

гурж. сисхли

анг. blood; герм. Blut; рус. кровь

BONE

нохч. даьӏахк; гӏал. тӏехк; бац. дзол

гурж. дзвали

анг. bone; герм. Knochen; рус. кость

GREASE

нохч. мохь; гӏал. мухь; бац. мухье

Тӏеалар: Бацойн маттара «мухье» кху жайнара «Reisen durch Russland und kaukasischen Gebirge, D. Johann Anton Güldenstädt (1745-1781)» схьаэцна ду.

гурж. цхими

анг. grease; герм. Fett; рус. сало, жир

EGG

нохч. хӏоа; гӏал. фуъ; бац. гага

гурж. кӏверцхи

анг. egg; герм. Ei; рус. яйцо

HORN

нохч. маӏа; гӏал. муӏа; бац. мхьао

гурж. букӏи

анг. horn; герм. Horn; рус. рог

TAIL

нохч. цӏога; гӏал. цӏог; бац. мугӏ

гурж. рикӏи

анг. tail; герм. Schwanz; рус. хвост

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а маттахь а ду «мулгӏа» дош.

FEATHER

нохч. пийлиг; гӏал. бедар; бац. бумбул, итх

Тӏеалар: Нохчойн маттахь а ду «бедар» дош, цуьнан мехалла «духар» йу. Бацойн «итх» кху жайнара «Reisen durch Russland und kaukasischen Gebirge, D. Johann Anton Güldenstädt (1745-1781)» схьаэцна ду.

гурж. бумбули

анг. feather; герм. Feder; рус. перо

HAIR

нохч. чо; гӏал. чо; бац. чо

гурж. тма

анг. hair; герм. Haar; рус. волос

HEAD

нохч. корта; гӏал. корта; бац. корт

гурж. тави

анг. head; герм. Kopf; рус. голова

EAR

нохч. лерг; гӏал. лерг; бац. ларкӏ

гурж. къури

анг. ear; герм. Ohr; рус. ухо

EYE

нохч. бӏаьрг; гӏал. бӏарг; бац. бхьаркӏ

гурж. твали

анг. eye; герм. Auge; рус. глаз

NOSE

нохч. мара; гӏал. мераж; бац. марлъ

гурж. цхвири

анг. nose; герм. Nase; рус. нос

MOUTH

нохч. бага; гӏал. баге; бац. бак

гурж. пӏири

анг. mouth; герм. Mund; рус. рот

TOOTH

нохч. церг; гӏал. царг; бац. царкӏ

гурж. кӏбили

анг. tooth; герм. Zahn; рус. зуб

TONGUE

нохч. мотт; гӏал. мотт; бац. моттӏ

гурж. эна

анг. tongue; герм. Zunge; рус. язык

CLAW

нохч. мӏара; гӏал. мӏара; бац. майр

гурж. прчхили

анг. claw; герм. Klaue; рус. коготь

FOOT

нохч. ког; гӏал. ког; бац. кокӏ

гурж. пехи

анг. foot; герм. Fuß; рус. нога

KNEE

нохч. гола; гӏал. го; бац. гавг

гурж. мухли

анг. knee; герм. Knie; рус. колено

HAND

нохч. ка, кар, куьг; гӏал. ка, кар, кулг; бац. ко, кор, тӏотӏ

гурж. хели

анг. hand; герм. Hand; рус. рука

BELLY

нохч. гай, ге; гӏал. гийг; бац. гагао

гурж. муцели

анг. belly; герм. Bauch; рус. брюхо

NECK

нохч. ворта; гӏал. фоарт; бац. сакӏер

Тӏеалар: Нохчойн маттахь а ду «йаьӏна», «кӏесар» дешнаш, гӏалгӏойн маттахь а ду «яӏ» дош. Бацойниг «с»-й «кӏ»-й меттиг хийцина «кӏесар» ду

гурж. кеди

анг. neck; герм. Nacken; рус. шея

BREASTS

нохч. накха; гӏал. накха; бац. тӏар

Тӏеалар: Нохчойн маттахь а ду «тӏара» дош, гӏалгӏойн маттахь а ду «тӏар» дош.

гурж. мкӏерди

анг. breasts; герм. Busen, Brust; рус. грудь

HEART

нохч. дог; гӏал. дог; бац. докӏ

гурж. гули

анг. heart; герм. Herz; рус. сердце

LIVER

нохч. доӏах; гӏал. дийхк; бац. дхье

гурж. -

анг. liver; герм. Leber; рус. печень

DRINK

нохч. мала; гӏал. мала; бац. малъан

гурж. сма

анг. drink; герм. trinken; рус. пить

EAT

нохч. даа; гӏал. даа; бац. дакъан

гурж. чӏама

анг. eat; герм. essen; рус. кушать

BITE

нохч. катоха, цергаш йохка; гӏал. ка тоха, цатоха, царг тоха; бац. кхахьан

гурж. кӏбена

анг. bite; герм. beißen; рус. кусать

SEE

нохч. ган; гӏал. го; бац. даган

гурж. мзера

анг. see; герм. sehen; рус. видеть

HEAR

нохч. хаза; гӏал. хаза; бац. хацӏан

гурж. мосмена

анг. hear; герм. hören; рус. слышать

KNOW

нохч. хаа; гӏал. ха; бац. хаан

гурж. цодна

анг. know; герм. wissen; рус. знать

SLEEP

нохч. набйан; гӏал. наб е; бац. тохьан

Тӏеалар: Нохчойн а маттахь а ду «наб тохьа» олуш дешнийн цхьаьнакхетар, бацойн маттахь а ду «нӏап» дош.

гурж. дзили

анг. sleep; герм. schlafen; рус. спать

DIE

нохч. дала; гӏал. дала; бац. далан

гурж. гансва

анг. die; герм. sterben; рус. умереть

KILL

нохч. ден; гӏал. де; бац. дхьеван

гурж. мокӏлва

анг. kill; герм. töten; рус. убить

SWIM

нохч. лела; гӏал. лела; бац. лелан

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а, бацойн а маттахь а лело дешан «лела»-ин кхо мехалла йу. Акхарошца а, хьозарчашца а, чӏерашца а леладо и: «акхаро лаьттахь лела», «хьоза хӏонехь лела», «чӏара хи чохь лела».

гурж. шецурва

анг. swim; герм. schwimmen; рус. плавать

FLY

нохч. лела; гӏал. лела; бац. лелан

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а, бацойн а маттахь а лело дешан «лела»-ин кхо мехалла йу. Акхарошца а, хьозарчашца а, чӏерашца а леладо и: «акхаро лаьттахь лела», «хьоза хӏонехь лела», «чӏара хи чохь лела».

гурж. принва

анг. fly; герм. fliegen; рус. летать

WALK

нохч. лела; гӏал. лела; бац. лелан

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а, бацойн а маттахь а лело дешан «лела»-ин кхо мехалла йу. Акхарошца а, хьозарчашца а, чӏерашца а леладо и: «акхаро лаьттахь лела», «хьоза хӏонехь лела», «чӏара хи чохь лела».

гурж. слва

анг. walk; герм. gehen; рус. ходить

COME

нохч. дан; гӏал. да; бац. даан

гурж. мослва

анг. come; герм. kommen; рус. прийти

LIE

нохч. дижа; гӏал. дижа; бац. дишан

гурж. цӏола

анг. lie; герм. liegen; рус. лежать

SIT

нохч. хаа; гӏал. хов; бац. хан

гурж. дждома

анг. sit; герм. sitzen; рус. сесть

STAND

нохч. латта; гӏал. латта; бац. латан

гурж. дгома

анг. stand; герм. stehen; рус. стоять

GIVE

нохч. дала; гӏал. дала; бац. далъан

гурж. мицема

анг. give; герм. geben; рус. дать

SAY

нохч. ала; гӏал. ала; бац. алъан

гурж. ркмева

анг. say; герм. sagen; рус. сказать

SUN

нохч. малх; гӏал. малх; бац. матх

гурж. мзе

анг. sun; герм. Sonne; рус. солнце

MOON

нохч. бутт; гӏал. бутт; бац. бут

гурж. мдваре

анг. moon; герм. Mond; рус. луна

STAR

нохч. седа; гӏал. седкъа; бац. тӏхьейр

гурж. варскӏвлави

анг. star; герм. Stern; рус. звезда

WATER

нохч. хи; гӏал. хий; бац. хи

гурж. цӏкъали

анг. water; герм. Wasser; рус. вода

RAIN

нохч. догӏа; гӏал. догӏа; бац. къар

Тӏеалар: Нохчойн маттахь «къора» дош а ду.

гурж. цӏвима

анг. rain; герм. Regen; рус. дождь

STONE

нохч. кхера; гӏал. кхера; бац. кхер

Тӏеалар: Нохчойн маттахь «тӏулг» дош а ду.

гурж. ква

анг. stone; герм. Stein; рус. камень

SAND

нохч. гӏум; гӏал. гӏум; бац. ламотӏ, квиш, ламс

Тӏеалар: Бацойн «ламс» кху жайнара «Reisen durch Russland und kaukasischen Gebirge, D. Johann Anton Güldenstädt (1745-1781)» схьаэцна ду.

гурж. квиша

анг. sand; герм. Sand; рус. песок

EARTH

нохч. латта; гӏал. лаьтта; бац. йобстӏ

Тӏеалар: Гӏалгӏойн маттахь «йост» дош а ду.

гурж. квекъана

анг. earth; герм. Erde; рус. земля

CLOUD

нохч. марха; гӏал. морх; бац. дохкӏ

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а маттахь «дохк» дош а ду.

гурж. гӏрубели

анг. cloud; герм. Wolke; рус. облако

SMOKE

нохч. кӏур; гӏал. кӏур; бац. кӏур

гурж. боли

анг. smoke; герм. Rauch; рус. дым

FIRE

нохч. цӏе; гӏал. цӏи; бац. цӏе

гурж. цецхли

анг. fire; герм. Feuer; рус. огонь

ASH

нохч. йукъ; гӏал. йокъ; бац. йопкъ

гурж. нацари

анг. ash; герм. Asche; рус. пепел, зола

BURN

нохч. дага; гӏал. дага; бац. акӏан

гурж. цӏва

анг. burn; герм. brennen; рус. гореть

PATH

нохч. некъ; гӏал. никъ; бац. никъ

гурж. гза

анг. path; герм. Pfad; рус. путь, дорога

MOUNTAIN

нохч. лам; гӏал. лоам; бац. лам

гурж. мта

анг. mountain; герм. Berg; рус. гора

RED

нохч. цӏен; гӏал. цӏе; бац. цӏеге

гурж. цӏители

анг. red; герм. rot; рус. красный

GREEN

нохч. баьццара; гӏал. баьццара; бац. апе

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а маттахь «сийна» дош а ду, бацойн маттахь «сейн» дош а ду.

гурж. мкӏвахе

анг. green; герм. grün; рус. зелёный

YELLOW

нохч. можа; гӏал. ӏажагӏа; бац. макӏе

Тӏеалар: Гӏалгӏойн а маттахь «моажа» дош а ду, бацойн маттара «макӏе» кху жайнар «Versuch über die Thusch-Sprache, Anton Schiefner (1817-1879)» схьаэцна ду.

гурж. къвители

анг. yellow; герм. grün; рус. зелёный

WHITE

нохч. кӏайн; гӏал. кӏай; бац. кӏуй

гурж. тетри

анг. white; герм. weiß; рус. белый

BLACK

нохч. ӏаьржа; гӏал. ӏаьржа; бац. ӏарчӏи

гурж. шави

анг. black; герм. schwarz; рус. чёрный

NIGHT

нохч. буьйса; гӏал. бийса; бац. буйса

гурж. гӏаме

анг. night; герм. Nacht; рус. ночь

HOT

нохч. довха; гӏал. дӏайха; бац. допхе

гурж. цхели

анг. hot; герм. heiß; рус. горячий

COLD

нохч. шийла; гӏал. шийла; бац. пшел

гурж. циви

анг. cold; герм. kalt; рус. холодный

FULL

нохч. дуьзина; гӏал. диза; бац. дуцӏино

гурж. савсе

анг. full; герм. voll; рус. полный

NEW

нохч. керла; гӏал. керда; бац. цӏин

Тӏеалар: Нохчойн а, гӏалгӏойн а маттахь «цӏена» дош а ду.

гурж. ахали

анг. new; герм. neu; рус. новый

GOOD

нохч. дика; гӏал. дика; бац. даки

гурж. кӏаи

анг. good; герм. gut; рус. хороший

ROUND

нохч. горга; гӏал. герга; бац. гогри

гурж. мргвали

анг. round; герм. rund; рус. круглый

DRY

нохч. декъа; гӏал. декъа; бац. дакъи

гурж. мшрали

анг. dry; герм. trocken; рус. сухой

NAME

нохч. цӏе; гӏал. цӏи; бац. цӏе

гурж. сахели

анг. name; герм. Name; рус. имя

Англин дешнаш кхузара схьаэцна ду.