Нийсайаздар

Нохчийн маттахь нийса йаздар.

1. Абаш - нийса "й" диллар

,

"я", "яь", "е", "ё", "ю", "юь" метта "йа", "йаь", "йе", "йо", "йу", "йуь" дахка.

деша

2. Абаш - нийса "иэ"/"ие" йа "уо" диллар

,

Хьайна лаахь "иэ"/"ие" йа "уо" дилла, ца лаахь ма дилла.

деша

3. Абаш - нийса дахдар

,

"и", "уь" тӏехьа "й" хӏоттарца дахло. Кхинаш деха хилар гайта лаахь, тӏоьхула зил хьакха; ца лаахь, ма хьахьа.

деша

4. Абаш - нийса "ъ" диллар

,

Мукъазий, мукъий аба къасто лаахь, цу шин йуккъа "ъ" дилла.

деша

5. Абаш - нийса "э", "е" диллар

,

Дешдекъа хьалха "э" дилла, цун йуккъахь йа тӏехьа "е" дилла.

деша

6. Абаш - нийса "эв"/"ев", "аьв" диллар

,

Хӏорш [eu̯], [oi̯], [ø̯ɐu̯] хезачахь "ӏ"-ний, "хь"-ний тӏехьа "аьв" дилла, кхечанхьа дешдакъа долалучехь "эв", цун йуккъахь йа тӏехьа "ев" дилла.

деша

7. Абаш - нийса "ст" диллар

,

Хӏорш [st], [s], [t] цхьалха даш хьалха хезачахь, "ст" дилла.

деша

8. Абаш - нийса "сс", "тт", "лл" диллар

,

Лач дожаршкахь шалха хезаш делахь, цӏерниг дожарехь шалха дилла ("сс", "тт", "лл"), дацахь цхьалха дилла ("с", "т", "л").

деша

9. Абаш - нийса шалха абаш дахкар

,

Шалха абаш ул-уллехь нислахь, хьалхарчун шолха аба ма дилла. Цхьатера шин йуккъахь зил белахь йа цхьатера дацахь, ший а дуьззина дилла. Логаниг кхоъ ул-уллехь нислахь, тӏехьа цхьа "ӏ" йа "ъ" дилла.

деша

10. Абаш - нийса мерала "-н" диллар

,

Хандешан, мухалдешан, ардамдешан цхьа дешдакъа бен дацахь, тӏехьа "-н" дилла. Йуха доланиг дожаран чеккхенашкахь дилла.

деша

11. Цӏердош - жимдийриган чеккхе "-аг" йа "-иг" йиллар

,

Тӏаьххьарчул хьалхарчу дешдекъехь дерг "о" делахь йа хезаш дерг [i̯ɐ] йа [iːə̯] делахь, "-аг" дилла. Кхечанхьа "-иг" дилла.

деша

12. Цӏердош - дукхаллин дагаран чеккхе "-ш", "-аш", "-еш"

,

-

деша

13. Цӏердош - чеккхенгахь "ъ" долу дешнаш легор

,

Чеккхенгахь "ъ" делахь, и охьа а дожадей, хьайна деза дожаран чеккхе тӏетоха.

деша

14. Цӏердош - чеккхенгахь "-и" йа "-у" долу дешнаш легор

,

Чеккхенгахь "-и" йа "-у" делахь, дожаран чеккхе йеккъа тӏетоха.

деша

15. Цӏердош - чеккхенгахь мукъаза йиш долу дешнаш легор

,

Чеккхенгахь мукъаза йиш долу дешнашний, дожаран чеккхенний йукъа "а" дилла.

деша

16. Цӏердош - чеккхенгахь "ие" йа "уо" долу дешнаш легор

,

Чеккхенгахь "ие" йа "уо" делахь, йуккъе "н" дуьллуш тӏетоха дожаран чеккхе.

деша

17. Цӏердош - дагардеш "-й", "-ий" нийса диллар

,

Дагардеш тӏехьа дуьллуш "-ий", "-й" нийса диллар

деша

18. Цӏердош - дукхаллин кепаш легор

,

Дукхаллин кепаш нийса легор.

деша

19. Мухалдош - дукхаллин кеп

,

Цхьацца долу мухалдешнийн дукхаллийн кеп хуьлу.

деша

Title

My message to you!